Vroegtijdige opsporing van dementie helpt nauwelijks
Het vroeg opsporen van dementie lijkt veelbelovend, maar biedt momenteel weinig voordelen. De Gezondheidsraad stelt dat de echte winst ligt bij het tijdig aanpakken van hoge bloeddruk.
Preventie en hoge bloeddruk
In een recent advies benadrukt de raad dat vroegdiagnostiek—het opsporen van dementie in een zeer vroeg stadium via bloedtesten of scans—nog niet effectief genoeg is om het aantal patiënten terug te dringen. De tests kunnen onvoldoende voorspellen wie dementie zal ontwikkelen en er zijn geen behandelingen die het ziekteproces in een vroeg stadium kunnen vertragen. Daarom dient de focus te liggen op preventie, met name op betere opsporing en behandeling van hoge bloeddruk. Onderzoek toont aan dat het verlagen van hoge bloeddruk het risico op dementie aanzienlijk kan verkleinen.
Vergrijzing en zorglasten
Momenteel zijn er zo’n 290.000 mensen met dementie in Nederland, en door vergrijzing zal dit aantal in de komende decennia toenemen. Dementie heeft zware gevolgen voor patiënten, hun families en de zorg, met bijna tien procent van de totale zorgkosten die nu al naar deze aandoening gaan. De minister vroeg de Gezondheidsraad om te onderzoeken of vroegtijdige opsporing mogelijk is, maar de conclusie is duidelijk: vroegdiagnostiek levert te weinig op.
Zoeken naar betrouwbare signalen
De medische wereld is al jaren op zoek naar betrouwbare signalen die alzheimer en andere vormen van dementie in een vroeg stadium kunnen voorspellen, zoals afwijkende eiwitten in bloed of hersenvocht. Helaas kunnen geen van deze methoden goed voorspellen wie daadwerkelijk dementie zal ontwikkelen.
Invloed van leefstijl
Omdat vroeg opsporen weinig oplevert, richt de Gezondheidsraad zich op preventie van dementie. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat verschillende leefstijlfactoren—zoals roken, diabetes, obesitas, weinig beweging en overmatig alcoholgebruik—het risico beïnvloeden. Hoge bloeddruk springt hier echter uit, omdat het eenvoudig vast te stellen is, goed te behandelen en ook andere gezondheidsrisico’s, zoals hart- en vaatziekten en vroegtijdige sterfte, kan verlagen. Daarnaast wijzen de experts drie risicogroepen aan die moeilijker te bereiken zijn voor preventie en diagnose, waaronder mensen met een migratieachtergrond die vaker last hebben van risicofactoren zoals diabetes en depressie.